V. EDIZIOA
BIA URBAN REGENERATION FORUM. 2030 LURRALDEAK:
DESBERDINTASUNAREN ERRONKA
ZINEMAKO ERAKUSTALDIA
PERPETUUM MOBILE
Datorren azaroan, “Urban Recuperación Forum” ekitaldiaren bosgarren edizioa egingo da. Hiri Birsorkuntzarako Nazioarteko Foroa da, BIA (Bilbao Bizkaia Architecture) markaren bidez antolatua. Ekitaldi horren barruan, eta herritarren jardueren artean, Zinemaren eta Arkitekturaren I. Erakusketa bat antolatu da, PERPETUUM MOBILE izenekoa.
Erakusketa azaroaren 1, 2 eta 3an egingo da Bizkaia Aretoan, BBKren Mitxelena Aretoan (Euskal Herriko Unibertsitatea). Abandoibarra etorbidea, 3. Bilbo.
Sarrera doan izanen da, leku-kopurua bete arte.
Erakusketan garrantzi berezia hartu du COLUMBUSen proiekzioak, azaroaren 1ean. Ordezkaritzako arkitektoek asko eskatu dute film hori, eta oraingoan ekartzea lortu da.
Hona hemen erakusketaren informazioa.
PERPETUUM MOBILE
Zinemaren eta arkitekturaren erakusketa
Hirigune modernoaren poetikak/Poéticas de la ciudad moderna
Hiria eta zinema, XX. mendearen atarian, perpetuum mobile modernoaren irudimenean bat etorri ziren. Une horretatik aurrera, zinemaren irudiak hiri-mugimenduaren arkeologia poetikoari eskaintzen zaizkio, hiriak pentsatzeko eta eraikitzeko modu pribilegiatu gisa.
Hiri modernoaren Zinema eta Arkitektura Poetikoaren Erakusketak indusketa arkeologiko labur bat egin nahi du eraikitako hiriaren geruzetan, egile-film batzuen bidez. Film horietan, film-formak konpromisoa hartzen du hirigunean eta herritarrengan esploratzeko eta esku hartzeko moduen aniztasunarekin.
BIA Architecture 2022ko jardueretan inskribatuta dago. Oraingo honetan, lurraldeari eta gizarte-desberdintasunei buruzkoa da, eta hiri garaikidearen eraikuntzak hirigunea energiari eta ingurumenari dagokienez ez ezik, giza eta gizarte-gaiei dagokienez ere jasangarri bihurtzeko erronka bikoitza planteatzen duen moduan barneratzen da. Horretarako, programak zenbait film biltzen ditu, ikuspegi eta estetika desberdinetatik begiratuta, hiri eraldaketek herritarren sarean duten eraginari begira.
Azaroak 1
18:00 – Kameraren gizona
(Chelovek’s Kino-apparatom, Dziga Vertov, 1929, 67’)
El hombre de la cámara Dziga Vertov zuzendari errusiarrak Sobietar Iraultzaren ondoren egindako film dokumental bat da. Ukrainako Kiev eta Odesa hirietan eta Moskun filmatu zen. Zinemaren historiako hamar film onenen artean dago, eta hirietako eguneroko bizitza kontatzen du, makina eta pertsonen espazio- eta mugimendu-orkestrazio koreografiko gisa. Gerrarteko estetika futurista eta konstruktibistatik hurbil dagoen abangoardiako zinema izanik, filmak hainbat hiri-kokapenetan egun batean gertatzen dena deskribatzen du, eguneroko bizitzatik hartutako ehunka planoren bidez. Horien bitartez, hiri-paisaiaren eta herritarren konplexutasuna berreraiki nahi da, muntaketa erabiliz.
Baina, El hombre de la cámara obra, aldi berean, zinemaren barruko zinema-erakusketa bat da. Filma hiri-sinfonien erara filmatuta egonik, Vertovek hiriko gertakarien zuzeneko hartualdietara jotzen du, baita beroriek ekoitzi dituen kamerariaren eszenaratzera ere. Ondoren, muntaketa pelikularen barruan ikusgai jarri da, ikusleari urruntze kritikoko efektuak sortzeko, Erwin Piscator eta Bertolt Brecht egileen antzerki epikoaren erara.
20:00 h – Columbus
(Kogonada, 2017, 104’)
Columbus egile-zigilua duen film bat da. Ozu eta Antonioniren arteko bidean dagoen saiakera zinematografiko honetan, zentzuz eta xarmaz, eraikitako espazioek horietan bizi diren biztanleen eta oinezkoen biografia pertsonal eta emozionalak nola laguntzen eta moldatzen dituzten aztertzen da. Filmaren protagonista Columbusen (Indiana) harrapatuta geratu da ustekabean, bere aita, arkitektoa, gaixotu delako. Hiriko egonaldia nabarmen aldatuko da arkitekturarekiko grina duen liburuzain gazte bat ezagutzen duen unetik aurrera; hark ere hiri horretan geratzea erabaki du, ama zaintzeko, bere
nahi pertsonalak alde batera utzita
Filmean, hiriak protagonismo handia hartzen du, izaera eszenografikotik harago, eta protagonisten unibertso biografiko eta emozionalaren azterketa gidatzen du, argumentuko beste pertsonaia bat balitz bezala. Hiria ezaguna da duen katalogo arkitektonikoagatik, arkitekto hauen eraikinak baititu, besteak beste: Eliel Saarinen eta Eero Saarinen, I. M. Pei, James Stewart Polshek, Skidmore, Owings & Merrill, Richard Meier eta Roberto Venturi.
Azaroak 2 noviembre
18:00 – Eraikitzen
(José Luis Guerín, 2001, 125’)
Obrak dokumentalik onenaren Goya Saria irabazi zuen 1992an. Filmean, Bartzelonako Raval auzo ezaguna birmoldatzeko hirigintzako esku-hartzeen testuinguruan, tokiko hiri- eta herritar-ehunari eragingo dion etxebizitza-bloke bat eraikitzeari ekin zaiola kontatzen da. En construcción filmak hiri-paisaia eraldatzeko prozesu horretan murgildu nahi du, auzoko bizilagunetan eta egunero eraisteko eta eraikin berria eraikitzeko lanetara joaten diren langileetan oinarritutako pertsonaiez osatutako galeria baten bidez. Zuzendariak berak dioenez: «Eraikuntza baten intimitatea ezagutu nahi genuen; beraz, han sartu ginen, gune hori oraindik ere neska-mutilek futbolean jokatzen zuten orube bat zenean.
Eremu horretan, elkarrekin bizitzeko, ezagutzeko eta filmatzeko modu bat bilatu genuen —horrela, ordena honetan–, obraren beraren eta haren inguruan sortzen ziren istorioei heltzeko; eraisketen burrunbak auzoan eragindako egunerokotasun horretan, auzotarren artean, auzoan. Prozesu horretan, laster ohartu ginen hiri-paisaiaren mutazioak giza paisaian ere mutazioa sortzen zuela, eta mugimendu horretan munduaren zenbait oihartzun hauteman zitezkeela. Oinarri horien gainean eraiki genuen filma». Literalki, obran bertan egina da, eraikin bat eraisteko eta eraikitzeko prozesuarekin intimitatean. En construcción filmak denboraren joana eta egunero hiri-paisaiaren aldaketekin bizi diren pertsonengan hauteman gabe gertatzen diren eraldaketak kontatzen dizkigu.
20:00 – Shangaiko istorioak
(I Wish I Knew, Jia Zhangke, 2010, 118’)
Hiriko esperientziari eta hiriaren memoriari buruzko film bat da, bertako biztanleen kontakizunaren bidez kontatua. Shanghai etengabe hazten ari den portu-metropoli bat da, eta modu batera edo bestera hiriaren historia nahasia bizi izan duten askotariko pertsonaiak bizi eta ibiltzen dira han. Iraultza komunistaren ondoren, 1949an, biztanleriaren zati handi bat Hong Kongera eta Taiwanera joan zen; ondorioz, haietako batzuek beren familietatik eta etxeetatik banandu behar izan zuten, hogeita hamar urtez baino gehiagoz. Hemezortzi pertsonak Shanghai barruan eta handik kanpo bizi izandakoa gogoratzen dute.
Testigantzekin batera, hirian zeharreko ibilbidea eta sentimenduz betetako leku txikien eta haietan bizitako gertaeren oroimenaren aurkikuntza aurkezten zaizkigu, biztanleen gorputzean haragitu izan balira bezala, hiriaren historiako ia mende bateko kontrasteak, argiak eta itzalak berreraikitzeko. Hiriko etengabeko esku-hartzeak, hiriaren erritmo sinkopatua, desparekotasun sozialak eta iraganaren eta orainaren arteko kontrastea poetikoki hedatzen dira, kontakizunaren tratamendu erritmiko baten bidez, eta pertsonaietara errespetuz hurbilduta. Haien testigantzek hiriko bizitzari zentzu berri bat ematen diote.
Azaroak 3 noviembre
18:00 – Pina
(Wim Wenders, 2011, 100’)
Wim Wendersek dantza garaikidearen erreferente Pina Bausch dantzari eta koreografo alemaniarrari egindako omenaldia, haren konpainiako kideen testigantzen bidez. Wendersek, bere ibilbide zinematografikoan zehar, begirada berezi bat garatu du, nostalgikoa eta arakatzailea aldi berean, bere filmen kokapen diren hiriei buruz. Alicia en las ciudades edo El cielo sobre Berlín filmetatik hasi eta Una historia de Lisboa edo Palermo Shooting lanetaraino, zuzendariak lehentasunezko lekua eman dio hiri-paisaiari, bere filmen argumentu-garapenean eta estetika ibiltarian.
Baina, hiri-arlorako hurbilketa horien barruan, dantzan oinarritu ohi den proiektu artistiko bat jasotzen da, Los hermanos Sklanadowsky lanean gertatzen den bezala, dantza modernoaren aitzindari Loie Fuller dantzariarekin lotuta; gauza ikus daiteke Pina lanean, zeinetan dantzaren eszenaratzeak konpainiaren bizileku den Wuppertal hiriko (Ipar Renania-Westfalia) arkitektura- eta hiri-espazio nagusiak zeharkatzen dituen, hiri-espazioaren hedapen koreografiko bat osatu arte. Bestalde, Pinak berak, hirian film esperimental bat egin ondoren, hiri-esperientziara jo zuen hurrengo ekoizpenetan, koreografia-sorkuntzako prozesua elikatzeko; hala, filmean, hiriari buruzko benetako begirada-gurutzaketa bat gertatzen da, zinemaren eta dantzaren artean.
20:00 – Espazio ahaztua
(I Wish I Knew, Jia Zhangke, 2010, 118’)
Nöel Burch zinemako teoriko eta errealizadoreak eta Allan Sekula argazkilari dokumentalistak zuzendutako saiakera dokumental bat da, itsas merkataritzari eta horrek tokiko ekonomietan eta portu-hirien garapenean duen inpaktuari buruzkoa. Allan Sekulak portuko espazioei buruz hasitako ibilbide luzeko proiektu fotografiko batean oinarritzen da filma, eta behin eta berriz itsasora jotzen du, izenburuari jarraikiz, sarritan ahaztua den espazio horretara, zeina hondamendi naturalen eta giza ezbeharren harira soilik agertzen den kontzientzia publikoan.
The Forgotten Space lanak, halaber, ingeniarien, hirigileen eta itsasoko langileen kontakizunetara jotzen du, baita beste zenbait pertsonaren testigantzetara ere, jakinik haien iritziak ez direla kontuan hartzen, mundu mailako ekonomiaren hariak, lan deslokalizatuaren nazioarteko bilbeak eta portuetako hirietako hiri- eta gizarte-ehunean sustatzen dituen eraldaketa sakonak itsasoan ezkutatzen dituen sistema sofistikatu honetan. Filmean, hainbat langileren hitzak zabaltzen dira: Holandatik eta Belgikatik joandako baserritarrak, munduko ekonomiaren oreka ahulari eusten dioten soldata baxuko txinatar langileak, eta kamioilari gainesplotatuak, esaterako, Los Angelesekoak, zeinak ahal duten moduan bizirauten duten, itsas ekonomiaren inguruan garatzen diren hirietan, besteak beste, Bilbon.
Jarduera hori BIAko Herritarren Jardueren programaren parte da, Urban Regeneration Forum. V. Edizioa.
Horri eta haren jarduerei buruzko informazio gehiago www.biarchitecture.org