NOR IZAN ZEN MATILDE UCELAY?
EMAKUME EZEZAGUNAK. AHANZTURA BURUZ BETETA DAGO
IABren bosgarren edizioan, EHAEOren Bizkaiko Ordezkaritzak Matilde Ucelay arkitektoaren ibilbidea ezagutzea proposatzen du. Ordezkaritzaren kristalezko fatxadatik, kalean ikus daitekeen mihise handi batek Espainiako lehen arkitekto tituludunaren irudia erakusten du.
MATILDE UCELAY MAORTÚA (1912-2008)
Aitzindaria izan zen, ireki zituen ateez jabetu gabe, 1936an Espainian titulatutako lehen arkitektoa izateaz gain, lanbidean modu librean aritu zen lehen emakumea izan zen, eta 2004an Espainiako Arkitekturako Sari Nazionala jaso zuen lehen emakumea izan zen, ibilbide aparta egin baitzuen.
Bizitza irudimenez bizitzen jakin zuten emakume-belaunaldi batekoa da Matilde, eta sistema patriarkalaren berezko oztopoak eta garaiko oztopo politikoak hautsi zituen. Emakumeok etxeko eta familiako eginkizunak baino ez genituen garai hartan, arkitektura aitzindariek gaur egun arkitekturan egiten ditugun bideen zati bat ireki zuten.
MARGARITA MENDIZÁBAL ARACAMA (1931)
Gasteizen jaio zen, eta 1956an Madrilgo Arkitektura Eskolak emandako tituluak euskal jatorriko lehen arkitektoa bihurtu zuen. Bere lanbide-jarduera bat etorri zen oraindik arkitekto gutxi batzuekin eta Madrilgo bizitegi-garapenarekin; inguruabar horiek, ordea, ez zuten erraztu sustapen publikoko proiektu handi horietan sartzea. Bere lurrarekin familia harremanak izan arren, arkitektoak ez zuen proiekturik egin Euskadin. Proiektuetako irakaslea izan zen Madrilgo Arkitektura Eskolan, eta bere lanak zuzendu eta proiektatu ditu erretiroa hartu arte.
ELENA ARREGUI CRUZ-LÓPEZ (1936 – 2018)
Irunen jaio zen, eta lotura sendoak izan zituen Bizkaiarekin, handik zetorren aitaren familia. 1958ko titulazioari esker, bigarren euskal arkitektoa izan zen. Gerra Zibilak eta Arregui familian izan zituen ondorio larriek Madrileko hiriburuan bizitzera eraman zituzten eta beren sorterritik urruntzera. Galiziako arkitekto batekin ezkonduta, biek Santiagon sortu zuten estudiotik egin zuen lan. Hala, Elena Arregui euskal arkitekto aitzindaria izan zen Galizian.
Martxoaren 7an hasiko da erakusketa, Euskal Herriko Arkitektoen Elkargo Ofizialaren Bizkaiko Ordezkaritzan, Olatz Ocerin arkitekto eta filosofiako doktorearen hitzaldiarekin. “Izan ginen, gara” adierazpenaren babesean, gure lanbideko emakume aitzindariei aintzatespena eskaini nahi zaie, zeren eta arkitekturako obra handietarako edo lanbidearen eremu publikorako sarbidea guztiz mugatua izan baitzen baldintza soziopolitikoengatik. Asimetria horrek ez zuen eragotzi, ordea, emakume horiek lan interesgarria egitea Espainiako arkitekturan. Bere produkzio arkitektonikora eta bere profil profesionaletara hurbilduz, arkitektura aitzindari horiek ezagutu eta, aldi berean, gure kultura arkitektonikoa osatu ahal izango dugu.
ERAKUSKETA:
Nor izan zen Matilde Ucelay? – Emakume ezezagunak. Ahanztura buruz beteta dago.
2023ko martxoaren 7tik 31ra, EHAEOren Bizkaiko Ordezkaritzan.
HASIERAKO HITZALDIA:
Izan zirelako, gara.
Margarita Mendizabal eta Elena Arreguirenganako hurbilketa, euskal arkitektoak aitzindarien artean.
2023ko martxoaren 7a, 19: 00ak, EHAEOren Bizkaiko Ordezkaritzaren Areto Nagusia (Mazarredo zumarkalea 71, Bilbo).
COAVNren Bizkaiko Ordezkaritzak Errioxako Arkitektoen Elkargo Ofizialarekin lankidetzan antolatzen du jarduera hori, eta hari eskertu nahi dio bere lanaren kalitatea, bereziki “Mujeres en el Arte” jaialdian egiten duena.
Jaialdiari buruzko informazio gehiago “Mujeres en el Arte”.
Erakusketari buruzko informazio gehiago “¿Quién fue Matilde Ucelay?” Errioxako Arkitektoen Elkargo Ofizialekoak.